Het is al geruime tijd bekend dat er een verband zit tussen het maken van lange vluchten en het ontstaan van trombose. Er wordt weleens gesproken van reizigerstrombose. Studies hebben verder aangetoond dat de kans op het krijgen van trombose twee tot viermaal wordt vergroot door het maken van lange vliegreizen. Ook lange ritten met een auto of bus kunnen bijdragen. Dit risico neemt bovendien toe met de duur van de reis en het aantal keren dat men in een bepaalde tijd vliegt. Wat is de reden van dit risico?
Oorzaak risicofactoren
Stolling van het bloed door immobilisatie: Pathologisch onderzoek heeft uitgewezen dat stolling van het bloed na een vlucht van 8 uur wordt geactiveerd. Het bloed gaat namelijk langzamer stromen wanneer je lang in een bepaalde houding zit of ligt. De bloedstroom kan ook door je zithouding worden belemmerd, waardoor het bloed gaat stollen en er dus trombose optreedt. De knik in je knie verhindert bijvoorbeeld doorstroming. De stolling kan ook door bepaalde omstandigheden in het vliegtuig worden beïnvloed. Aangezien immobilisatie een risicofactor op zich is, geldt dit ook als je bijvoorbeeld door studeren lang in een bepaalde houding blijft zitten.
Afwijkende lengte en zwaarlijvigheid: Een ander factor dat door onderzoek wordt gesuggereerd is dat mensen met een bepaalde lichaamslengte meer kans lopen. De verklaring hiervoor bij mensen met een lengte dat onder gemiddeld valt, is dat aangezien de voeten de vloer niet raken, er meer druk op bepaalde aderen wordt uitgeoefend. Dit komt doordat de zitting van de stoel extra in de knieholte drukt. Ook bij mensen die langer zijn dan gemiddeld is vastgesteld dat zij meer risico lopen, omdat zij vanwege hun lengte vaker ongemakkelijk zitten. Een ander risicogroep zijn reizigers die met zwaarlijvigheid kampen.
Daling zuurstofgehalte: Een ander reden voor het toenemen van het risico op trombose is dat het zuurstofgehalte in de lucht lager is. Een lager zuurstofgehalte heeft invloed op de samenstelling van het bloed en kan ervoor zorgen dat het eerder gaat stollen. Daarbij opgeteld met het risico dat lang stil zitten in een bepaalde houding met zich meebrengt, wekt het geen verbazing dat de kans op trombose in de lucht drie keer groter is dan op de grond. Toch is dit in vergelijking met het aantal mensen (2 op de duizend) dat jaarlijks door trombose wordt getroffen een relatief klein risico.
Combinatie met andere risicofactoren: De kans op trombose bij vliegen neemt bovendien toe als de passagier andere risicofactoren heeft. Denk hierbij aan zwangere vrouwen of vrouwen die aan de pil zijn. Andere factoren zoals dehydratatie, een virusinfectie en stress kunnen ook een rol spelen. Tevens zijn erfelijke factoren, kanker, overgewicht of oudere leeftijd ook risico verhogend. En hoe vaker je vliegt, hoe meer risico je loopt.
Wat te doen bij een lange vlucht
Je hebt niet helemaal in de hand of je als gevolg van een lange vlucht trombose oploopt, maar er zijn wel enkele maatregelen die je kan nemen om de risico’s te verkleinen. Indien je bijvoorbeeld denkt dat je extra risico loopt, is het raadzaam om voordat je gaat vliegen met je arts te overleggen wat je het beste kan doen.
Andere maatregelen die je kan nemen zijn:
- Vermijd het gebruik van slaapmiddelen, aangezien je hierdoor minder gaat bewegen.
- Draag kleding die ruim zit en doe indien mogelijk je schoenen uit. Strak zittende kleding en schoeisel kan de doorstroming van het bloed verhinderen. Als je je schoenen uithoudt, zorg je er wel voor dat je warme sokken hebt. Gebruik steunkousen alleen nadat je met je arts hebt overlegd, aangezien ze averechts kunnen werken.
- Voorkom uitdroging door ervoor te zorgen dat je genoeg drinkt, maar niet overdrijft. Dehydratatie vergoot de kans op trombose en de lucht in een vliegtuig is daarnaast erg droog. Vermijd dan wel het gebruik van alcohol en koffie, omdat ze juist vocht aan het lichaam onttrekken.
- Beweeg zoveel mogelijk. Omdat de risico’s op trombose tijdens vliegen nu alom bekend zijn, verstrekken veel luchtvaartmaatschappijen informatie over oefeningen die je tijdens de vlucht kan doen. Probeer hierbij vooral je voet, kuitspieren en armen in beweging te houden.
- Wees alert. Het is belangrijk om tijdens uw vakantie of reis alert te zijn op de symptomen van trombose. Trombose in een ledemaat zorgt er bijvoorbeeld voor dat de huid strak en warm aanvoelt. Er treedt verder verkleuring op en de huid kan rood of blauwachtig eruitzien. Bij longembolie hebben mensen vaak last van kortademigheid en pijn op de borst. Ze kunnen ook pijn voelen bij het zuchten of bloed ophoesten. De symptomen vertonen veel overeenkomsten met die van een hartinfarct en het is in beide gevallen uiterst belangrijk om een arts te raadplegen.
Andere aanduidingen die een indicatie kunnen geven, zijn:
- Je hebt een zwaar gevoel in de benen of loopt moeizaam
- Pijn in het been, dat meestal in de kuiten start
- Je krijgt last van zwellingen of verdikking
- De huid is plotseling bleek of wit
Hieronder volgen nog enkele oefeningen die je tijdens een lange vlucht kan doen. Je zult natuurlijk proberen om tijdens de oefeningen medepassagiers zo min mogelijk tot last te zijn.
- Span de kuitspieren met regelmaat aan.
- Hef je benen ongeveer 10 centimeter op en maak vervolgens cirkelbewegingen met de klok mee en daarna in de andere richting. Doe dit ook met het andere been en herhaal dit een aantal keren voor beide benen.
- Druk tijdens het zitten de voeten stevig op de grond. Je kan hierbij ook lichtjes met je handen op de knieën steunen. Probeer, met je hielen op de grond, de tenen zo hoog mogelijk op te heffen. Zet vervolgens je voeten weer op de grond en til je hielen op terwijl je tenen nu op de grond zijn. Probeer dit een aantal keren te herhalen.
- Duw je ellebogen zover als je kan naar achteren terwijl je handen naar voren wijzen op je armleuningen. Laat je handen op de leuning liggen en trek je handen nu op. Herhaal deze oefening een aantal keren.
- Loop naar het gangpad. Gebruik een rugleuning om vervolgens op je tenen te gaan staan. Herhaal deze oefening ook een aantal keren.
Fijne vlucht toegewenst!
