In Nederland is trombose een veelbesproken aandoening. Dit heeft onder andere te maken met de hoeveelheid patiënten: trombose is een tamelijk veelvoorkomende aandoening. Dit komt onder andere doordat men op meerdere manieren last van een bloedprop in één van hun bloedvaten kan krijgen. Het gevolg van een dergelijke bloedprop in één van de bloedvaten is de diagnose trombose.
Regelmatig zie ik de vraag voorbijkomen of erfelijkheid ook één van de mogelijke oorzaken van trombose is. In dit artikel wil ik je daar graag een uitgebreid antwoord op geven. Het antwoord op deze vraag is namelijk niet zwart-wit, zoals je wellicht verwacht had. Ben je benieuwd geworden? Lees dan zeker even door!
Inhoud
Is trombose erfelijk?
Ja, dit is in bepaalde gevallen zeker het geval. In bepaalde gevallen is trombose echter niet erfelijk. Feit is namelijk dat bij veel trombosegevallen erfelijkheid niet de enige oorzaak is.
Zoals ik eerder al aangaf, is het zeker niet makkelijk om een antwoord op de hoofdvraag van dit artikel te geven. Dat komt enerzijds ook doordat nog niet alles over trombose bekend is. De medische wereld is nog steeds druk doende bezig om alles over trombose te weten te komen. Zo is bijvoorbeeld tot op heden nog geen medicijn tegen trombose uitgevonden.
Daarnaast bestaan er ook nog veel vragen over de oorzaken van trombose. Binnen de wereld van artsen is dit zelfs een gevoelig onderwerp. Sommige artsen vinden het namelijk niet noodzakelijk om hier nu verder onderzoek naar te doen, terwijl andere artsen dit juist ontzettend belangrijk vinden.
Bij veel artsen stellen patiënten namelijk de vraag óf trombose echt erfelijk is. Naar mijn mening is dit een bijzonder belangrijke én interessante vraag. Als trombose erfelijk is, wil je dat uiteraard op jonge leeftijd weten. Maar, in welke gevallen is trombose dan wél of niet erfelijk? In het vervolg van dit artikel ga ik dieper op dit onderwerp in.
Wat is trombose exact?
Om het antwoord op de hoofdvraag volledig te kunnen formuleren, is het noodzaak om eerst naar de aandoening te kijken. Wat is trombose nou precies? We spreken van trombose als de patiënt een bloedprop in één van zijn/haar bloedvaten heeft. Deze bloedprop is ontstaan doordat het bloed is gaan stollen. Waarom het bloed gaat stollen? Daar bestaan meerdere oorzaken voor; daarover later meer.
De bloedprop in het bloedvat zorgt er voor dat de doorstroming niet goed kan verlopen. Het bloed kan niet op de gewenste manier door het bloedvat stromen. Het achterliggende weefsel kan daardoor niet bereikt worden door het bloed. Bloed voert echter zuurstof met zich mee, waardoor dit weefsel ook geen zuurstof ‘toegediend’ krijgt. Dit kan verstrekkende gevolgen hebben.
Hoe zit het met de erfelijkheid van trombose?
Hierboven heb ik al kort antwoord gegeven op de vraag of trombose erfelijk is. In welke situaties is het nou wél erfelijk en in welke situaties nou niet? Dat is vooralsnog een groot vraagteken. De medische wereld is, helaas, nog niet in staat geweest om het antwoord op deze belangrijke vraag te vinden.
Feit is wel dat trombose in de basis erfelijk is. Dat blijkt onder andere uit onderstaande lijst met de mogelijke oorzaken van trombose.
Wat zijn de mogelijke oorzaken van trombose?
Het mag duidelijk zijn dat trombose meerdere oorzaken kan hebben. Voor het overzicht heb ik de meest voorkomende oorzaken in onderstaande lijst gezet:
- Ouderdom
- Beschadiging aan de bloedvaten
- Operaties
- Boezemfibrilleren (hartritmestoornis)
- Erfelijke afwijking
- Anticonceptiepil
- Te lang stil liggen
- Zwanger
- Langdurige vliegreis
- Roken
- Chemokuur bij kanker
- May-Thurner syndroom
Zoals je kunt zien, zijn de oorzaken nogal uiteenlopend.
Erfelijke afwijking in combinatie met een andere oorzaak
Recent onderzoek heeft uitgewezen dat een erfelijke afwijking vaak in combinatie gaat met een andere oorzaak van trombose. Uit het onderzoek blijkt onder meer dat deze erfelijke afwijkingen zorgen voor een sneller proces van het bloed stollen. Andere oorzaken kunnen dat proces nog verder versnellen.
Zo heeft ongeveer 2% van de Nederlandse bevolking last van protrombinemutatie. Dit betekent dat de kans op trombose 2 keer zo hoog is dankzij een mindere werking van het eiwit proteïne C.
Ook de Factor V Leiden-mutatie speelt een rol in de vorming van trombose. Bij deze afwijking werkt ook het eiwit proteïne C minder; naar schatting heeft 3 tot % van de Nederlandse bevolking last van deze afwijking. Gevolg hiervan is dat de kans op trombose groter is én dat de kans op een miskraam/doodgeboorte bij een zwangerschap ook groter is.
Andere erfelijke afwijkingen
Naast de twee bovengenoemde afwijkingen, bestaan er nog twee erfelijke afwijking. Zo kan je ook last hebben van de erfelijke afwijking Bloedstollingsfactoren VIII. Hierbij stolt het bloed veel sneller dan normaal. De kans op trombose is hierdoor ook behoorlijk groot: ruim vier keer zo groot als bij mensen die deze erfelijke afwijking niet hebben.
Tot slot kan een erfelijke afwijking ook komen door een tekort aan proteïne C, proteïne S of antitrombine. Hierdoor is de kans vijf tot tien keer zo groot dat je last van trombose krijgt.
Wat kan je tegen trombose doen?
Heb je last van trombose? Dat kan dan mogelijk door een erfelijke afwijking of door een andere oorzaak komen. Een belangrijke vraag daarbij is uiteraard of je iets tegen trombose kunt doen. Feit is dat het erg lastig is om trombose te voorkomen.
Trombose vormt zich namelijk in je bloedvaten; daar heb je geen zicht op. Je komt er dan ook vaak achter dat je trombose hebt als de bloedprop al enige tijd in je bloedvat zit. De bloedprop brengt daar schade aan en die schade merk je pas na verloop van tijd.
Op het moment dat je trombose hebt, schrijft een (huis)arts een behandelplan uit. Daartoe behoren zonder twijfel de zogeheten antistollingsmedicijnen. Die medicijnen moeten erger zien te voorkomen. De huidige bloedprop mag niet groter worden en nieuwe bloedproppen mogen simpelweg niet ontstaan.
Bij een trombosebeen of trombosearm kan een (huis)arts ook elastische kousen aan laten meten. Deze kousen moeten al het vocht uit het been of de arm afvoeren. Daarmee wordt de situatie een stukje draaglijker voor de trombose patiënt.
Is het mogelijk om trombose te voorkomen bij een erfelijke afwijking?
Is het algemeen bekend dat er in jouw familie een erfelijke afwijking aanwezig is? Dan kan die erfelijke afwijking mogelijk een grotere kans op trombose geven. Is het dan mogelijk om de vorming van trombose te voorkomen? Zoals hierboven gezegd: dat is erg lastig. Trombose is namelijk een sluipmoordenaar en kan op vele manieren ontstaan.
Het enige wat ik je aan kan raden, is om een gezonde leefstijl er op na te houden. Daarmee houd je je bloed en alle bloedvaten in gezonde conditie, waardoor je de kans ietwat kunt verkleinen. Helaas liggen sommige oorzaken ook volledig buiten je macht, waardoor het nooit mogelijk is om trombose voor de volle 100% te voorkomen.
